Kış aylarıyla birlikte İstanbul ve diğer büyük şehirlerde hava kirliliği artış gösterir. Soğuk hava, yakıt tüketiminin artması, ters hava tabakası (inversiyon) ve rüzgârın azalması, kirleticilerin şehir havasında hapsolmasına neden olur. Peki bu durum herkesi aynı şekilde mi etkiler? Hayır. Bazı gruplar kışın artan hava kirliliğinden çok daha fazla etkilenir.
1. Çocuklar
Çocukların solunum yolları henüz tam gelişmediği için hava kirliliğine karşı daha savunmasızdır.
• Araştırmalar: İstanbul’da yapılan çalışmalarda, partikül madde (PM₂.₅ ve PM₁₀) seviyeleri yükseldiğinde çocuk hastane başvurularında belirgin artış gözlemlenmiştir.
• Riskler: Bronşit, zatürre, astım atakları, öksürük ve nefes darlığı.
• Neden? Vücut ağırlıklarına oranla daha fazla hava solumaları ve bağışıklık sistemlerinin daha zayıf olması.
2. Yaşlılar
Yaş ilerledikçe bağışıklık sistemi zayıflar ve kronik hastalıklar daha yaygın hale gelir.
• Kalp ve damar rahatsızlıkları olan yaşlılarda kirli havaya maruz kalmak kalp krizi ve inme riskini artırır.
• Solunum yolu hastalıkları olanlarda nefes darlığı ve oksijen yetersizliği daha kolay gelişir.
3. Kronik Hastalığı Olanlar
Özellikle KOAH, astım, bronşit gibi solunum sistemi hastalıkları olan bireyler için hava kirliliği tehlikeli bir tetikleyicidir.
• Astım: Kirli hava, astım krizlerini tetikleyebilir.
• KOAH: PM₂.₅ maruziyeti, KOAH hastalarında hastaneye yatış oranlarını yükseltir.
• Kalp damar hastaları: Hava kirliliği ile birlikte damar sertliği hızlanır, pıhtı oluşma riski artar.
4. Hamileler ve Anne Karnındaki Bebekler
Hava kirliliği, yalnızca anne sağlığını değil, bebeğin gelişimini de doğrudan etkileyebilir.
• Araştırmalar: Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, hamilelik döneminde kirli havaya maruz kalan kadınlarda erken doğum ve düşük doğum ağırlığı riski artmaktadır
• Uzun vadeli etkiler: Çocuğun akciğer gelişiminde kalıcı sorunlara yol açabilir.
5. Kronik Hastalık Riski Yüksek Gruplar
Sigara içenler, obezite sorunu olanlar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler de hava kirliliğinden daha ağır etkilenir.
• Sigara ile birlikte partikül madde maruziyeti, akciğer kanseri riskini ikiye katlar.
• Diyabet ve metabolik hastalıkları olanlarda hava kirliliği insülin direncini artırabilir.
6. İstanbul’da Kış Aylarında Durum
• İstanbul’da hava kirliliği bir önceki yıla göre %14 artış göstermiştir
• IQAir verilerine göre İstanbul’un yıllık ortalama PM₂.₅ değeri 19,7 µg/m³; bu, WHO’nun önerdiği sınır değer olan 5 µg/m³’ün yaklaşık 4 katıdır.
• Özellikle Aralık – Ocak dönemlerinde ısınma amaçlı yakıt kullanımı arttığı için AQI değerleri yükselir.
7. Kendinizi ve Sevdiklerinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?
• Bölgenizdeki hava kalitesini takip edin: HavKal.ist üzerinden bulunduğunuz semtin güncel hava kalitesi verilerine ulaşabilirsiniz.
• Maske kullanın: Özellikle kirli havalarda sağlık sorunu yaşıyorsanız PM₂.₅ için etkili FFP2/FFP3 maskeler tercih edin.
• İç mekân hava temizliği:
HEPA filtreli hava temizleyici cihazlar, ev ve iş yerinde kirletici seviyelerini önemli ölçüde düşürür.
• Dışarı çıkma zamanınızı ayarlayın: Sabah ve akşam saatlerinde kirleticiler daha yoğun olabilir, öğle saatlerini tercih edin.
• Beslenmeye dikkat edin: Antioksidan açısından zengin yiyecekler (C vitamini, E vitamini, omega-3) oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olur.
1. Çocuklar
Çocukların solunum yolları henüz tam gelişmediği için hava kirliliğine karşı daha savunmasızdır.
• Araştırmalar: İstanbul’da yapılan çalışmalarda, partikül madde (PM₂.₅ ve PM₁₀) seviyeleri yükseldiğinde çocuk hastane başvurularında belirgin artış gözlemlenmiştir.
• Riskler: Bronşit, zatürre, astım atakları, öksürük ve nefes darlığı.
• Neden? Vücut ağırlıklarına oranla daha fazla hava solumaları ve bağışıklık sistemlerinin daha zayıf olması.
2. Yaşlılar
Yaş ilerledikçe bağışıklık sistemi zayıflar ve kronik hastalıklar daha yaygın hale gelir.
• Kalp ve damar rahatsızlıkları olan yaşlılarda kirli havaya maruz kalmak kalp krizi ve inme riskini artırır.
• Solunum yolu hastalıkları olanlarda nefes darlığı ve oksijen yetersizliği daha kolay gelişir.
3. Kronik Hastalığı Olanlar
Özellikle KOAH, astım, bronşit gibi solunum sistemi hastalıkları olan bireyler için hava kirliliği tehlikeli bir tetikleyicidir.
• Astım: Kirli hava, astım krizlerini tetikleyebilir.
• KOAH: PM₂.₅ maruziyeti, KOAH hastalarında hastaneye yatış oranlarını yükseltir.
• Kalp damar hastaları: Hava kirliliği ile birlikte damar sertliği hızlanır, pıhtı oluşma riski artar.
4. Hamileler ve Anne Karnındaki Bebekler
Hava kirliliği, yalnızca anne sağlığını değil, bebeğin gelişimini de doğrudan etkileyebilir.
• Araştırmalar: Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, hamilelik döneminde kirli havaya maruz kalan kadınlarda erken doğum ve düşük doğum ağırlığı riski artmaktadır
• Uzun vadeli etkiler: Çocuğun akciğer gelişiminde kalıcı sorunlara yol açabilir.
5. Kronik Hastalık Riski Yüksek Gruplar
Sigara içenler, obezite sorunu olanlar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler de hava kirliliğinden daha ağır etkilenir.
• Sigara ile birlikte partikül madde maruziyeti, akciğer kanseri riskini ikiye katlar.
• Diyabet ve metabolik hastalıkları olanlarda hava kirliliği insülin direncini artırabilir.
6. İstanbul’da Kış Aylarında Durum
• İstanbul’da hava kirliliği bir önceki yıla göre %14 artış göstermiştir
• IQAir verilerine göre İstanbul’un yıllık ortalama PM₂.₅ değeri 19,7 µg/m³; bu, WHO’nun önerdiği sınır değer olan 5 µg/m³’ün yaklaşık 4 katıdır.
• Özellikle Aralık – Ocak dönemlerinde ısınma amaçlı yakıt kullanımı arttığı için AQI değerleri yükselir.
7. Kendinizi ve Sevdiklerinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?
• Bölgenizdeki hava kalitesini takip edin: HavKal.ist üzerinden bulunduğunuz semtin güncel hava kalitesi verilerine ulaşabilirsiniz.
• Maske kullanın: Özellikle kirli havalarda sağlık sorunu yaşıyorsanız PM₂.₅ için etkili FFP2/FFP3 maskeler tercih edin.
• İç mekân hava temizliği:
HEPA filtreli hava temizleyici cihazlar, ev ve iş yerinde kirletici seviyelerini önemli ölçüde düşürür.
• Dışarı çıkma zamanınızı ayarlayın: Sabah ve akşam saatlerinde kirleticiler daha yoğun olabilir, öğle saatlerini tercih edin.
• Beslenmeye dikkat edin: Antioksidan açısından zengin yiyecekler (C vitamini, E vitamini, omega-3) oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olur.
